لایک‌ها و ثواب‌های ما

این یادداشت را در صفحه‌ی آخر روزنامه‌ی اعتماد از این‌جا بخوانید:

باور کنید یا نه، هنوز هم تعداد آدم‌هایی که فکر می‌کنند با کلیک کردن روی یک عکس و یا لایک کردن و به اشتراک گذاشتن یک لینک دارند به کودکان گرسنه‌ی آفریقایی یا بیماران سرطانی کمک می‌کنند کم نیست. نمونه‌اش شاید به چشم شما هم خورده باشد. داستان از این قرار است که در شبکه‌های اجتماعی، مثلا عکسی از کودک نحیف و در حال احتضاری را به اشتراک می‌گذارند و زیرش هم می‌نویسند فلان بنیاد (که اصلا معلوم نیست وجود خارجی داشته باشد یا نه) قبول کرده است در ازای هر بار به اشتراک گذاری مجدد این تصویر و یا لایک زدن آن مبلغی را به خانواده‌ی این کودک پرداخت کند و یا مثلا به گرسنگان سومالی غذا بدهد و از این حرف‌ها. بعد آدم‌هایی هم هستند که این عکس‌ها را می‌بینند و با خودشان می‌گویند چه کاری از این بهتر؟ بدون این‌که زحمت و تکانی لازم باشد و یا پولی از جیب برود، خیر و ثواب مجانی‌ای نصیب آدم می‌شود. اما واقعیت این نیست.

یک سوی این ماجرا، ما هستیم. ما که نشسته‌ایم پشت کامپیوترمان و تند تند این لینک‌ها را لایک می‌زنیم و دیگران را هم تشویق می‌کنیم که در این کار خیر سهیم شوند و همه‌ی این‌ها را هم به حساب باقیات و صالحاتمان می‌گذاریم. به خیالمان داریم ریشه فقر و گرسنگی و بیماری را از جهان برمی‌کنیم. همین ما که تحصیلات عالیه داریم و کلی برای خودمان مدعی هستیم، اما حاضر نیستیم حتی برای یک لحظه فکرمان را به کار بیندازیم که مستند چنین شایعات و ادعاهایی چیست و اساسا چرا باید آن بنیاد کذایی برای لایک زدن‌های بی‌حاصل ما هزینه‌ای بکند. عقل سلیم آیا چنین چیزی را می‌پذیرد؟ مشکل البته همینجاست که ما عقل سلیم را به کار نمی‌اندازیم و ترجیح می‌دهیم ساده‌ترین راه را در پیش بگیریم.

آن سوی ماجرا اما، اتفاقا کسانی هستند که عقل سلیم را به کار انداخته‌اند و روی لایک‌های ما –که باقیات و صالحاتشان می‌پنداریم- دکانی باز کرده‌اند و این لایک‌ها و صفحه‌های به اشتراک گذاشته شده را خرید و فروش می‌کنند. کافی است جستجویی در اینترنت بکنیم تا ببینیم چه بازار داغی برای این متاع به راه افتاده است و چطور کارهای خیر ما دارد این‌جا و آن‌جا پول به جیب این و آن می‌ریزد. باقیات و صالحات ما روانه‌ی سایت‌ها و صفحاتی می‌شوند که می‌خواهند رتبه‌ی خود را در موتورهای جستجو به طور نادرستی بالا ببرند. بعد نتیجه‌اش این می‌شود که وقتی در موتورهای جستجو به دنبال چیزی هستیم، ده‌ها لینک دروغین و نادرست به پستمان می‌خورد که در رده‌های اول جستجو قرار دارند، اما وقتی واردشان می‌شویم، می‌بینیم نشانی از موضوع مورد نظر ما ندارند. این یعنی نه تنها لایک کردن‌ها و به اشتراک گذاشتن‌های ما اجر و ثوابی برایمان نداشته‌اند، که بلای جانمان هم شده‌اند.

دروغ است این حرف‌ها. هیچ بنیاد و سازمانی در دنیا برای لایک کردن‌های ما پول و کمکی به کسی نمی‌دهد و درد کسی را دوا نمی‌کند. ما هم اگر واقعا قصد کمک به همنوعانمان را داریم، هزار و یک راه بهتر و مطمئن‌تر برای آن وجود دارد. کافی است به جای لایک زدن این عکس‌ها، تکانی به خود دهیم، از پشت کامپیوتر بلند شویم و نگاهی به دور و برمان بیندازیم.