- See more at: http://blogtimenow.com/blogging/automatically-redirect-blogger-blog-another-blog-website/#sthash.auAia7LE.dpuf گاهك: عمو استيو٬ نرو...

پنجشنبه، مهر ۱۴، ۱۳۹۰

عمو استيو٬ نرو...

در اين كه استيو جابز آدم بسيار بزرگ و تأثيرگذاري بود٬ ترديدي نيست. اصلا فرض را بر اين مي‌گيريم كه تمامي تعاريفي كه ديگران از او كرده‌اند تمام و كمال درست است. (گو اين‌كه به رغم سرمايه‌ي بالايش٬ به خلاف دوستش گيتس٬ در فعاليت‌هاي بشردوستانه دست زيادي نداشت و كساني هم كه با او از نزديك كار كرده بودند٬ شخصيتش را دمدمي‌مزاج و كار با او را دشوار توصيف كرده بودند.) اما ما همه‌ي آن تمجيدها و آفرين‌ها را مي‌پذيريم و بحثي درش نمي‌آوريم. اما نكته‌اي كه مي‌خواهم بگويم٬ چيز ديگري‌ست. بحث بر سر جوگيري ماست.

با يك حساب سرانگشتي٬ حدود نيمي از دوستان فيس‌بوكي مرا غير ايراني‌ها تشكيل مي‌دهند. از صبح كه خبر درگذشت استيو جابز منتشر شد٬ من بارها و بارها صفحات فيس‌بوكم را بالا و پايين رفتم و شاهد اين نكته بوده‌ام كه به جز يكي-دو مورد٬ تمام كساني كه شروع به خبرپراكني و مرثيه‌سرايي درباره‌ي جابز و مرگ او كرده‌اند٬ از دوستان ايراني من هستند. سوال اين‌جاست كه آيا مردم كشورهاي ديگر دنيا اين خبر را نشنيده‌اند و يا جابز را نمي‌شناخته‌اند؟ به نظر من جواب اين سوال را تنها در دو نقطه مي‌توان جستجو كرد. اولي‌‌ش روحيه‌ي فردپرستي ماست كه بسيار علاقمنديم آدم‌هاي بزرگ را هي بالا و بالاتر (از آن‌چه هستند) ببريم و انگار با اين بالا بردن‌ها خودمان هم تخليه‌ي رواني مي‌شويم. اصلا اصرار عجيبي داريم بر اين كه از آدم‌ها بت بسازيم و حتي اگر خودشان هم راضي نباشند٬ بهشان بقبولانيم كه بالاتر از آن چيزي هستند كه فكر مي‌كنند.

(نمي‌دانم يادتان مي‌آيد يا نه كه همين دو سال پيش كجا سر و صدايي درآمد كه قرار است روز تولد مهندس موسوي جشن تولد بگيرند و اين حرف‌ها كه البته خود مهندس ماجرا را در نطفه مهار كرد و نگذاشت اين قبيل فردپرستي‌ها و ديكتاتورسازي‌ها جايي براي خود باز كند. البته عكس اين داستان‌ هم صادق است كه وقتي به شير مرده مي‌رسيم٬ آن‌قدر بهش لگد مي‌زنيم كه ديگر چيزي ازش باقي نماند. نمونه‌هايش هم كم نيست. در مملكتي كه با اختلاس نمي‌دانم چند هزار ميلياردي هم كك كسي نمي‌گزد و مدارك دانشگاهي همين‌طور كيلو كيلو بين علاقمندان خيرات مي‌شود٬ يكهو بخت يك كردان نامي نمي‌خواند و دستش رو مي‌شود. آن وقت همه‌مان تيز مي‌كنيم تا آن‌‌جا كه بشود بي‌آبروترش كنيم و ديگر چيزي ازش باقي نگذاريم. انگار همين يكي است و باقي همه پيغمبرند. پرت نشويم از حرفم.)

خلاصه نكته‌ي اول اين كه انگار روح استبداد‌زده‌ي ما نمي‌گذارد از چنبره‌ي آدم‌ها بيرون بياييم و دست از تعريف و تمجيد يا هجو و تخريب برداريم. دوست داريم هميشه كسي باشد دم دستمان كه بالا و بالاتر ببريمش يا پايين بكشيم و لگدمالش كنيم. در سياست هم همين‌گونه هستيم. اصلا دوست داريم با نام‌ها و آدم‌ها ور برويم. عشق مي‌كنيم. در تمام اين سال‌هايي كه در سوييس زندگي كرده‌ام٬ و پيش از آن‌كه سوئد بودم٬ حتي يك بار نام رهبران و دولتمردان اين كشورها را جايي از زبان كسي –از جمله شهروندان اين كشورها- نشنيدم و اصلا انگار مهم نبود براي مردمانشان كه چه كسي آن بالاست و نامش چيست. آن‌ها نگاهشان به مجموعه‌ي ساختار مديريتي كشور بود و نه فرد فرد آدم‌ها. درست نقطه‌ي مقابل ما كه حتي تا سطح مديران كل هم براي خودشان خدايي مي‌كنند و نامشان برو دارد. سطوح بالاتر كه ديگر بماند. اگر هر روز نام چند تا كله‌گنده را در صدا و سيما نگويند و قيافه‌شان را به ياد مردم نياورند٬ انگار روزشان شب نمي‌شود.

نكته‌ي دوم هم به نظرم روحيه‌ي مرده‌پرستي ماست كه تا كسي اشهدش را مي‌گويد و سرش را زمين مي‌گذارد٬ يكهو محسناتش به ياد همه مي‌آيد٬ مرثيه سرايي‌ها شروع مي‌شود و ديگر نكات خوب و مثبت است كه –راست يا دروغ- از همه جا به او چسبانده مي‌شود. امروز در لابه‌لاي آگهي‌هاي تسليت و مراسم ترحيم و بوي گلاب٬ دوستاني هم شروع كرده بودند به نقل محاسن شخصيتي مرحوم جابز و خاطراتي از شيوه‌هاي مديريتي‌اش. لابد بايد از فردا منتظر جملات قصار و خاطرات دلنشين و رفتارهاي آموزنده‌اي هم باشيم كه در كنار دكتر شريعتي و مرحوم حسابي و كوروش كبير و شاملو به استيو جابز٬ مدير فقيد شركت اپل هم چسبانده مي‌شود.

7-8 ماه پيش كه بيژن پاكزاد درگذشت و يكهو تمام دوستان ما در شبكه‌هاي اجتماعي سياه‌پوش شدند و عكس‌هاي پروفايل خود را عوض كردند و مدام RIP براي ايشان فرستادند٬ خواستم يادداشتي بنويسم و بپرسم آيا واقعا نيازي به اين همه اغراق وجود دارد يا نه. بپرسم كه آخر من٬ من نوعي٬ چه آشنايي و صنمي با پاكزاد داشته‌ام و چه خيري از او به من رسيده بود كه حالا بخواهم برايش عزاداري كنم. جز اين‌كه يك ايراني‌اي بود كه در حيطه‌ي كاري خود صاحب اسم و رسمي شده بود و امثال اين آدم‌ها هم در دنيا كم نيستند. خواستم بنويسم اين‌ها را٬ اما پروا كردم كه همه بريزند سرم كه وطن‌فروش هستم و قدر مفاخر ملي كشورمان را نمي‌دانم و چه و چه. حالا انگار اين‌همه بلايي كه دارد سر كشورمان مي‌آيد و سرمايه‌هاي آن به فنا مي‌رود و خروار خروار طلاي بي صاحبش مي‌رود تركيه و مفت و مجاني نصيب ترك‌ها مي‌شود و آن طرف گونه‌ي كمياب خرس ايراني‌اش با دو بچه‌اش كشته مي‌شود و هزار خبر تأثربار ديگر٬ هيچ‌كدام اهميتي ندارد٬ فقط مانده همين كه نام بيژن پاكزاد روي زمين نماند. آن موقع پروا كردم و با خودم گفتم شايد من نمي‌فهمم. شايد وطن‌پرستي واقعي اين است كه من هم براي ايشان اين‌جا و آن‌جا RIP بفرستم و عكس پروفايلم را عوض كنم و با اين‌كه واقعا نمي‌دانم ايشان در زندگي‌اش چه غلطي كرده كه رنجي از رنج‌هاي آحاد بشر را كم كند يا فايده‌اش به هموطنان خودش رسيده باشد٬ سنگش را به سينه بزنم. آن زمان چنين فكري كردم. اما امروز كه در صفحه‌ي فيس‌بوكم بالا و پايين رفتم و ديدم باز هم غير از همين دوستان ايراني‌ام و يكي-دو مورد ديگر –كه از قضا آن‌ها هم از كشورهاي استبدادزده‌اي بوده‌اند- هيچ‌كس RIP نداده و عكس پروفايلش را عوض نكرده و ناله و شيون سر نداده٬ دوباره فكرم رفت آن‌جا كه شايد واقعا خصلت ماست كه دوست داريم به آدم‌ها٬ به نام‌ها بچسبيم و آن‌ها را بالا و بالاتر ببريم. آخر بابا جان٬ اين كه ديگر بيژن پاكزاد نيست. اين‌جا ديگر اگر قرار است كسي عرق ملي‌اش گل كند٬ آمريكايي‌ها هستند٬ نه ما. آخر چرا اين‌قدر جوگيريم ما.

صفحه‌ي اول سايت اپل تصويري از جابز را گذاشته است٬ با تاريخ تولد و درگذشتش. بي هيچ حرف اضافه‌اي. بعد كليك كه مي‌كني و وارد مي‌شوي٬ در يك پاراگراف موجز و مختصر خبر درگذشت او را همراه با ابراز تأسفي بيان كرده است. حالا دوستان ما كم مانده است سر در خانه‌شان را هم پارچه‌ي سياه بزنند و بنويسند درگذشت جوان ناكام٬ مرحوم مغفور استيو جابز. بعضي‌ها هم گمانشان اين است كه اگر او را با نام كوچكش صدا بزنند٬ نشان از صميميت بيشترشان با او دارد. باور نمي‌كنيد٬ ولي يكي از دوستانم٬ انگار عزيزش را از دست داده است٬ نوشته بود:

Oh, Steve… don’t go… please…

كه با خودم فكر كردم اين‌طور كه او با استيو نزديك بوده و عزادار شده است٬ بايد در اولين فرصت با چند نفر از دوستان دسته‌گلي چيزي بگيريم و برويم خانه‌اش براي تسليت و سرسلامت‌باد.

يكي هم نيست به اين‌ها بگويد اگر اوباما و بيل گيتس و ديگران براي درگذشت جابز پيامي دادند٬ احتمالا يا به مناسبت آشنايي و دوستي‌اي بود كه با او داشتند٬ يا اين‌كه موقعيت اجتماعي و سياسي‌شان طلب مي‌كرد از كنار وقايع اين‌چنيني بي‌تفاوت نگذرند. حالا ما چه؟ پدرمان بود؟ عمومان بود؟ معلم ابتدايي‌مان بود؟ افتخار ملي‌مان بود؟ كي‌مان بود؟

خدا آخر و عاقبت همه‌ي ما را ختم به خير كند.


پ.ن. در لابه‌لاي شلوغي‌هاي درگذشت جابز٬ چشمم خورد به خبر درگذشت دكتر مهرداد مشايخي٬ استاد جامعه‌شناسي دانشگاه جرج‌تاون كه البته دوستان عزادار از مرگ عمو استيو٬ فرصتي براي توجه به اين واقعه نداشتند. خدا رحمتش كند.

۲۰ نظر:

  1. دوست عزیز من با تحلیل شما که نیمی از دوستان غیر ایرانی تان این خبر را در فیس بوک های خود کار نکردند و این دلیل بی تفاوتی آنها نسبت به این مساله و جو گیر بودن ما ایرانی هاست مخالفم
    اولا رویکرد امریکایی ها و اروپایی ها با مساله فیس بوک کاملا با رویکرد ما با آن فرق می کند. ما از فیس بوک بیشتر از هر ملتی برای خبر رسانی و تبادل اخبار استفاده می کنیم در حالی که برای امریکایی در کشور آزاد فیس بوک مکانی برای دوست یابی ها و عکس ها و خاطرات است تاتکرار لینک های بی بی سی و تایمز
    امریکایی های بسیاری را دیدم که در برابر فروشگاه اپل جمع شده بودند و عکس می گرفتند
    همکارانم امروز با ناراحتی از مرگ او یاد می کردند و قریب به اتفاقشان ناراحت بودند

    حتی حس می کنم چه خوب که ایرانی ها ایده آل هایی مانند جابز داشته باشند که برای تغییر و ساختن و دگرگونی تلاش می کرد
    فکر می کنم در فضایی که ما ایرانی ها تقریبا ناامید هستیم این گونه آدم ها با نگارش مثبت خود به زندگی امید را به جامعه بر میگردانند
    جنگیدن با روحیه اجدادی مان هم که با مردن یک نفر بیش از همیشه به او توجه می کنیم چیزی است که فکر نمی کنم به این آسانی ها قابل رفع باشد

    پاسخحذف
  2. Kheili Mortabet nis,
    Nokteyi ke Parvane khanom goftan kamelan doroste, vase ma irania facebook manba'e khabargozarie darhalike dar baghie donya intor nis, melat faghat poke mikonano axo ahang share mikonan.

    Dar hamin shahre ma joloe froroshgahe apple goli yaddashto dastegolo azin chiza gozashtan emruz, hame ham darbarash sobat mikonan . chizi nis ke mokhtas be ma irania bashe....

    Nokte dige ineke kolan ma irania kheili bishtar azina post mizarim . unam mitune ye dalil dige bashe...

    پاسخحذف
  3. manam ba baghie movafegham, rabti nadare be in masael.
    dar zemn tamame doostane man ke khareji hastan ham ino tasliat goftan.
    inke shoma in mozoo ro ba tavallode mir hosein moosavi moghayese mikonid asan jaleb nis, yani dar vaghe manteghi poshtesh nis. Steve Jobs adame mohemmi bude, va hame az margesh narahat mishan. hamoontor ke vaghti Kennedy ya Lincoln ya hatta Princes Diana mordan hame narahat shodan. Steve Jobs yek public figure baraye kolle mardome jahan hast

    پاسخحذف
  4. البته دم همه ی اپل استور های دنیا همه دارن شمع روشن میکنن و گل می ذارن. فقط تو بیس بوک کار نمیکنن.

    پاسخحذف
  5. من هم با نظر شما موافق نیستم. کافی بود به ترندهای توییتر نگاه کنید. بعد از اعلام خبر مرگ جابز stevejobs تبدیل شد به ترند و همه داشتن در موردش توییت می‌کردن. جامعه دوستان شما به نظرم دلیل کافی برای این‌که ما مرده پرست هستیم نیست.

    پاسخحذف
  6. یک مبحثی هست به اسم آزادی بیان. یک مبحث دیگری هست به اسم انگ زدن و متهم کردن. یه مبحث خیلی‌ جالب دیگه هست به اسم خلاف جریان آب شنا کردن که در جامعه ایرانی‌ کم از جو گیر شدن نداره! هرکی‌ می‌خواد صداش شنیده بشه یه چیزی میگه که برینه به بقیه و خودش رو عقل کل نشون بده و از طبقه انم فرهنگ و شعور به ما که این پأینیم نگا کنه...سری تکون بده..نوچ نوچ‌ای بکنه بگه که : آره دیگه! امان از ایرانی‌‌ها که اینطور هستند و آنطور!!! هرکسی آزاده عقیدش رو هرطور که می‌خواد تا جائی‌ که به حقوق کسی‌ لطمه وارد نکرده بیان کنه. بدون اینکه ترسی‌ داشته باشه که نکنه فلانی به من بگه جوگیر..نکنه فلانی به من بگه خشونت طلب یا هر کوفت دیگری. اتلاف وقت دوست عزیزمون در نوشتن این متن فقط و فقط باعث می‌شه آدم‌ها اونطور که دوس دارند نتونند زندگی‌ کنند. من از مرگ استیو جابز خیلی‌ ناراحت شدم. خیلی‌ هم اتفاقا تعجّب کردم خودم! چون جدا عجیب بود که چرا باید اینطور حالم گرفته بشه. بهرحال یک حسی بود که هنوز هم هست و به کسی‌ ربطی‌ نداره. من خودم رو به خاطره اراجیف ایرانی‌‌های با فرهنگ سانسور نمیکنم. البته گندش رو هم مثل بعضی‌ از دوستان در نمیارم (که البته اونم به من ربطی‌ نداره. فیسبوک گزینه hide داره برا همین وقتا. اگه نخوام hide می‌کنم شون) ولی‌ هرگز به خودم اجازه نمیدم که این ترس یا دودلی رو در کسی‌ بوجود بیارم که دفعه بعد یا نتونه یا با ترس و لرز حرفش و احساسش رو اونطور که دوست داره منتقل کنه. جامعه ایرانی‌ هم ماشاالله مشکل کم نداره. من موندم چرا این همه جامعه شناس نخبه داریم در فضای مجازی اما جامعه مریضِ بدبختِ جوگیرِ بیسوادِ عقده‌ای ایرانی‌ تکونی نمیخوره!

    پاسخحذف
  7. دوست من! صبح دوست ایرلندی من من رو با این خبر از خواب بیدار کرد با هم رفتیم به فروشگاه اپل و دسته گلی کنار درش گذاشتیم این رو هم بگم در اینجایی که من زندگی می کنم کسی اهل ایران نمی شناسم ولی پیام ها و دسته گل ها تمامی نداشت. یک جستجو کوچک در اینترنت بکن و یا به اینجا نگاهی بنداز
    http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/10/111006_pics_apple_fans.shtml
    راجع به فعالیت های بشر دوستانه جابز هم خودت می توانی بخونی به عنوان مثال فقط از طریق فروش آی پاد های قرمز رنگ صدها میلیون دلار به سازمان مبارزه با ایدز کمک شده. البته کمک به مقدار نیست همونطور که خودت بهتر می دونی چه منی که یک دلار کمک می کنم چه بیل گیتز بزرگترین خیر دنیا. روحش شاد.

    پاسخحذف
  8. I am talking on behalf of one Iranian no more no less. I was informed first through two non-Iranian friends about the news and I was deeply saddened. I came to know Steve Jobs more than 8 years ago, and he became my role model as I found hi...m a person with an innovative mind full of bright ideas. Yes every single person on Earth can be criticized. No one is perfect and Steve Job is not an exception, But it is so unfortunate to see most of us Iranians without contributing the least to the world always nag about practically anything and criticize anybody. The saddest part of the story is that we often do not have the least tolerance if someone else criticizes us. It is truly unfortunate.
    I, as a single Iranian person, bring my hat down for the loss of a bright mind.

    پاسخحذف
  9. shoma toye matn esme aghaye shariati ro be onvane mafakhere Iran bordid !!! jalebe dorogh pardaze iraniye arab parast shode maye eftehkare ma !!!!esme Kourosh ham dige ba matne shoma joor dar nemiad chon hamoon hese Steve jobsi ro montaghel minke

    پاسخحذف
  10. ای باریکللا :دی خوبه آقا، می بینی مردم چقدر از یه تغییر کوچیک لحن ناراحت می شن؟ ولی خب اونایی که لحنشون اینجوریه حرفشونو اینجوری می زنن. (شما و با کمی پر رویی خودمو میگم)در ضمن کامنت نادر هم خوب بود.

    پاسخحذف
  11. take a look please:
    http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/10/111006_l13_apple_reax_vid.shtml

    پاسخحذف
  12. I agree 100%, thank you for posting this! i was going crazy, he was a good CEO and thats it. he did not invent anything, his money was used for invention. 100000 of ppl work in apple and its stupid to give all the credit to him. every product apple has made was already existed. and its funny for me that ppl dare to compare him to some one like Edison.No one knows who invented internet or mobile phone or... we should be more grateful to them as they really changed the world. but yet since he was a charismatic rich fellow and awesome in marketing, everyone knows him and think of him as god. this is big bunch or rubbish. and I hate to see us iranians are so good in being a sheep and follow the media!

    پاسخحذف
  13. Man am ba baghiye kas hayi ke nazar dadan movafegham in serfan khalafe jahat harf zadane va noyi jalbe tavjo he avalan man inja too englis doostayi khareji daram ke in kar ra kardan vali aslan farz konim faghat ma irooniya kardim khob mage bade??? ma irooniya respectemoon bara morde ha bishtare agha har ki doos dare mikone har ki am doos nadare nemikone inke dige tahlil nadare ye ehterame sade be adami ke dar zendegi roozmare ma moaser boode va be har dalili mahboobiyat kasb karde

    پاسخحذف
  14. man toye ye daneshgahe amrikayy dars mikhunam va dirooz shahede bahsa va posterhaye moteadedi raje be marge steve jobs boodam, mano bebakhshid vali faghat ye irani mitune byad va in neveshtaro benevise,. Steve jobs adame smarti bood va hame setayesh va adaye ehteramesho anjam dadan bad az margesh. hala che be iruni bazi cha be noe khareji

    پاسخحذف
  15. این کارت که داری مردم ایران رو میکوبی قشنگ نیست ... همین عزیزم

    پاسخحذف
  16. وقتی یه بار بایه محصول اپل مث آیفون یا آیپد کار کنی می تونی احساسشونو درک کنی... مفهوم تفاوتو حس کنی. اونایی که جابزو دوس دارن بیشتر از اون عاشق تکنولوژی و طریقه ارتباط بااونن و هرکس که بتونه اون حسو بهشون بده دوس دارن. حالا می خواد جابز باشه یا کس دیگه. دلیل تک بودن اپل و افسانه شدن جابز هم همینه جامعه شناس!

    پاسخحذف
  17. Site Apple nemitone bishtar az in benevise chon ro arzeshe sahame sherkat mitone kheily tasir bezare.

    پاسخحذف
  18. بابا همش برای خندس. استیو جابز دیگه کیه؟ بیخیال بابا. این قضیه هم یه چیزی مثل فرنود شوشوله. دیگه زیادی کشش ندید!

    پاسخحذف
  19. من نمی دونم چرا بقیه ی کامنت ها اینقدر شاکی اند. ولی من واقعا لذت بردم از این نوشته. اینجا هم که ما هستیم، آلمان، تا جایی که من دیدم کسی ککش نگزید. در فیس بوک هم فقط دوستان ایرانی ام بودند که عکس پروفایل عوض کردند و خارجی ها هیچ عکس العلملی نشان ندادند. به فرض هم که نشان می دادند. خب یکی نیست بگه آخه طرف بابات بود مادرت بود کیت بود که این همه خودت رو ناراحت نشون می دی. بعد همین ها که می گن ناراحتیم با من که هموطن ایرانیشونم ببین چه می کنن.

    پاسخحذف
  20. این نظر توسط یک سرپرست وبلاگ حذف شد.

    پاسخحذف